हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग हा हृदय व रक्तवाहिन्यांवर परिणाम करणाऱ्या रोगांचा समूह आहे. यामध्ये कोरोनरी आर्टरी डिसीज, स्ट्रोक, हायपरटेन्शन, हार्ट फेल्युअर आणि पेरिफेरल आर्टरी डिसीज यांसारख्या परिस्थितींचा समावेश होतो. अस्वास्थ्यकर आहार, शारीरिक हालचालींचा अभाव, निकोटीनचा वापर, उच्च रक्तदाब, उच्च कोलेस्टेरॉल आणि मधुमेह हे काही प्रमुख घटक आहेत जे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाच्या विकासास कारणीभूत ठरतात. हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आजार हे जगभरातील मृत्यूचे प्रमुख कारण आहे. कोणत्याही वयाच्या आणि लिंगाच्या व्यक्तींना या आजारांचा त्रास होतो. हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आजाराने जगणाऱ्या अनेकांना जीवनाची गुणवत्ता, अपंगत्व आणि दीर्घकालीन आरोग्य समस्या ज्यांना सतत वैद्यकीय व्यवस्थापन आणि सहाय्य आवश्यक असते असा अनुभव येतो. हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग बहुतेकदा इतर आरोग्य समस्यांशी संबंधित असतो आणि इतर आरोग्य स्थिती जसे की मधुमेह, लठ्ठपणा आणि तीव्र मूत्रपिंडाचा आजार वाढवतो. हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी जोखीम घटकांना संबोधित केल्याने एकूण आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो आणि संबंधित गुंतागुंतांची संख्या कमी होऊ शकते.
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांवर व्यायामाचा प्रभाव
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आजाराचा घातक धोका कमी करण्यासाठी व्यायाम आणि शारीरिक प्रशिक्षण या अनेक धोरणांपैकी दोन आहेत. शारीरिक हालचालींमुळे हृदयरोग होण्याची शक्यता लक्षणीयरीत्या कमी होते आणि हृदयाचे आरोग्य सुधारते. दैनंदिन जीवनात नियमित शारीरिक हालचालींचा समावेश करून, व्यक्ती त्यांचे हृदय मजबूत करू शकते, रक्त परिसंचरण सुधारू शकते, कोलेस्टेरॉलची पातळी अनुकूल करू शकते, वजन व्यवस्थापित करू शकते आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगाशी संबंधित इतर जोखीम घटक नियंत्रित करू शकते. एरोबिक व्यायाम, स्ट्रेंथ ट्रेनिंग किंवा लवचिकता क्रियाकलाप सक्रिय राहून हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य आणि एकूणच कल्याणासाठी असंख्य फायदे देतात. सक्रिय जीवनशैलीचा अवलंब करणे हे दीर्घ आणि चांगले जीवन जगण्याचे तसेच हृदयरोग प्रतिबंधक धोरण आहे.
हृदयविकार आणि संबंधित परिस्थिती विकसित होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी व्यायाम कोणत्या प्रकारे मदत करतो ते येथे आपण समजून घेतो.
शरीराचे वजन कमी करणे:
नियमित व्यायाम शरीराचे वजन नियंत्रित करण्यास मदत करते आणि अतिरिक्त चरबी जमा कमी करते. निरोगी वजन राखल्याने लठ्ठपणा आणि मधुमेहाचा धोका कमी होतो जे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांसाठी महत्त्वपूर्ण जोखीम घटक असल्याचे सिद्ध झाले आहे. तुमचे एकूण शरीराचे वजन व्यवस्थापित केल्याने तुम्हाला निरोगी जीवनशैली विकसित करण्यात मदत होते.
वर्धित रक्त परिसंचरण
शारीरिक हालचालींमुळे ऊतींना ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वांचा पुरेसा पुरवठा होतो याची खात्री करून उत्तम रक्तप्रवाहाला चालना मिळते. रक्ताभिसरण सुधारल्याने रक्ताच्या गुठळ्या आणि परिधीय धमनी रोगाचा धोका देखील कमी होतो ज्यामुळे स्ट्रोक आणि इतर हृदय विकारांसारख्या गुंतागुंत होऊ शकतात.
परिष्कृत कोलेस्ट्रॉल पातळी
व्यायामामुळे उच्च घनतेच्या लिपोप्रोटीन कोलेस्टेरॉलची पातळी (चांगले कोलेस्टेरॉल) वाढवण्यास मदत होते, तर कमी घनतेच्या लिपोप्रोटीन कोलेस्टेरॉलची (खराब कोलेस्ट्रॉल) पातळी कमी होते. हे अनुकूल लिपिड प्रोफाइल धमन्यांमध्ये प्लेकचे संचय कमी करते ज्यामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी होतो.
हृदयाचे उत्तम आरोग्य
नियमितपणे व्यायाम केल्याने हृदयाचे स्नायू मजबूत होतात, संपूर्ण शरीरात रक्त पंप करण्यात त्याची प्रभावीता वाढते. ही वाढलेली कार्यक्षमता रक्तदाब कमी करते, उच्च रक्तदाब आणि कोरोनरी धमनी रोगाचा धोका कमी करते.
धूम्रपान सोडण्यास मदत होते
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांचे एक प्रमुख कारण धूम्रपान असल्याचे सिद्ध झाले आहे. वाढलेली शारीरिक हालचाल व्यक्तींना धूम्रपान सोडणे आणि वाफ पिणे यासारख्या इतर निरोगी सवयींचे पालन करण्यास प्रेरित करते. याव्यतिरिक्त, सर्वांगीण आरोग्य योजनेमध्ये ताजे उत्पादन, प्रथिने आणि इतर हृदय-आरोग्यदायी पदार्थांसह संतुलित आहार देखील समाविष्ट असू शकतो.
हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग हा एक प्रमुख जागतिक आरोग्य चिंतेचा विषय असला तरी, प्रतिबंधात्मक कारवाई करून त्याचे परिणाम कमी केले जाऊ शकतात. पौष्टिक आणि निरोगी जीवनशैलीला प्रोत्साहन दिल्याने हृदयविकाराचा धोका कमी होतो. संतुलित आहार, वारंवार व्यायाम, निकोटीनपासून दूर राहणे आणि कोणत्याही अंतर्निहित वैद्यकीय चिंतेची काळजी घेणे या सर्व गोष्टी लोकांना त्यांच्या हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी प्रणालीसह त्यांचे सामान्य आरोग्य राखण्यास आणि वाढविण्यात मदत करू शकतात.
